Κυριακή 4 Ιανουαρίου 2009

Κατασκευή της Αγιαστούρας

Την παραμονή των Φώτων, την ημέρα του Αγιασμού,οι καλλικάτζαροι της υπόλοιπης Ελλάδας, τα “παγανά” της Κεφαλονιάς, έχουν εξαφανιστεί. Ο σταυρός που μπήκε στα σπίτια με το αγιασμένο νερό τα έδιωξε. Αφού για ένα δωδεκαήμερο, από την νύχτα των Χριστουγέννων κυριαρχήσανε στη γη, μπήκανε στα σπίτια από τις καμινάδες, μαγαρίσανε τα φαγητά , ήρθε η ώρα να ξαναγυρίσουν αποδιωγμένα στου κάτω κόσμου τα βασίλεια. Τα παγανά της Κεφαλονιάς είναι παράξενα πνεύματα με παιδική μορφή.Πολλοί πιστεύουν πως είναι οι ψυχές των αβάπτιστων νηπίων. Για το δωδεκαήμερο στα παλιά χρόνια έλεγαν ότι μπήκαν “παγανόμερες”. Σύμφωνα με μία άλλη εκδοχή οι καλικάντζαροι είναι οι βρυκολακιασμένοι στρατιώτες που έστειλε ο Ηρώδης να σφάξουν τα νήπια ελπίζοντας ότι θα σκότωνε και τον νεογέννητο Χριστό. Κατά μία άλλη εκδοχή καλικάντζαροι γίνονται τα παιδιά που γεννιούνται τα Χριστούγεννα. Γι αυτό παλιά σε κάποιες περιοχές έκοβαν και έκαιγαν τα νύχια των παιδιών που γεννιόνταν τα Χριστούγεννα γιατί χωρίς νύχια ήταν αδύνατον να γίνουν καλικάντζαροι. Σε κάποιες περιοχές πιστεύουν ότι ήταν άνθρωποι που έγιναν ξωτικά επειδή είχαν διαπράξει πολλές αμαρτίες. Όπως και νάχει όμως την ημέρα των Φώτων ξορκισμένοι από τις σταγόνες του αγιασμού οι καλικάντζαροι θα φύγουν τρέχοντας για να ξαναγυρίσουν στα έγκατα της γης.
Την ημέρα του αγιασμού ο ιερέας ή διάκονος επισκέπτεται τα σπίτια για να τα αγιάσει και να διώξει τα παγανά. Ο κληρικός κρατά τον Τίμιο του Κυρίου Σταυρό και την αγιαστούρα του, ενώ τα παιδιά που τον συνοδεύουν κρατάνε το κανάτι ή το μπαχράτσι με τον αγιασμό. Η κατασκευή της Αγιαστούρας την παραμονή του αγιασμού αποτελούσε και αποτελεί παράδοση για το νησί μας. Τέχνη σοβαρή και μετρημένη,η κατασκευή της αγιαστούρας, την οποία διακρίνει η καλαισθησία και η αρχοντιά.


Αρχικά απαιτείται η έρευση ενός επιμηκούς, λεπτού στρογγυλού ξύλου γύρω στα 30-35 εκατοστά και η συγκέντρωση των άνθεων. Δεντρολίβανος, βιολέτες διπλές(σε άλλα μέρη λέγονται νάρκισσοι ή ζουμπούλια), γαρύφαλα κατά προτίμηση κόκκινα για να διακρίνονται είναι τα κυριότερα άνθη πουν απαιτούνται για την κατασκευή. Η κατασκευή ξεκινά απο πάνω με ένα κόκκινο γαρύφαλλο που αποτελεί τη κορυφή και στη συνέχεια προστίθεται δεντρολίβανος ή βιολέτες, ανάλογα με το σχέδιο και με την σκέψη του δημιουργού. Στο τέλος κλείνει με ένα κομμάτι ύφασμα (στόφα εκκλησιαστική ή βελούδο) ραμένο κατάλληλα ώστε να διευκολύνει το παπά στο έργο του. Η χρήση του αλουμινόχαρτου συνιστά προχειρότητα και ακαλαισθησία. Η χρήση κόκκινης κορδέλας εξαρτάται από το σχέδιο και τον δημιουργό. 'Οσο πιο λεπτεπίλεπτη και καλαίσθητη είναι η αγιαστούρα τόσο περισσότερο τραβά τη προσοχή και ξεχωρίζει από τις άλλες.
Την τέχνη της κατασκευής την διδάχθηκα από τον εφημέριο του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Λιβαθινάτων π. Χαράλαμπο Μαρκέτο ο οποίος μαθήτευσε ως σκολίτης δίπλα σε άλλους πολιούς ιερείς που διακρίνονταν για την ευσέβεια και την αρχοντιά τους. Εύχομαι και οι νέοι κληρικοί μας να συνεχίσουν αυτή τη παράδοση σε μια εποχή η οποία διακρίνεται για τον μαρασμό των αξιών και των παραδόσεων.